Uzaktan Algılama Yöntemiyle Türkiye’deki Çay Tarım Alanlarının ve Budamaya Tabi Tutulan Çaylıkların Tespit Edilmesi (Rize ve Trabzon İlleri Örneği)
Muzaffer SÜNER
Tarım, nüfusun önemli bir bölümünü istihdam etmekte, beslenmesi için zorunlu gıda maddelerini üretmekte, sanayi sektörüne girdi sağlamakta, sanayi ürünleri için talep yaratmakta, ticarete konu olan ürünler yoluyla ihracata katkıda bulunmakta, ülke gelirinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Doğu Karadeniz bölgesinde, nüfusun büyük bir bölümünün istihdam edildiği çay bitkisi yetiştiriciliği bu bağlamda karşımıza çıkmaktadır. Ülkemiz, dünyada çay üretim alanı bakımından 8’inci, kuru çay üretiminde ise 5’inci sırada yer almaktadır. Çay üretimi ülkemizde Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ruhsatlı alanlarda Artvin, Giresun, Ordu, Rize ve Trabzon illerinde 214 bin üretici tarafından 821 bin dekar alanda gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde ÇAYKUR (Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü), çay üretiminin devamı ile geliştirilmesi, çay alanlarının belirlenmesi, çaylıkların ruhsatlandırılması, çay budama alanlarının takibi, çay alımı, alınan çayın işlenmesi ve değerlendirilmesi vb. görevleri yürütülmektedir.
27 Nisan 2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı ve 5 Şubat 2013 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Çay Tarım Alanlarında Çay Tarımı Yapan Üreticilerin Ruhsatlarının Yenilenmesi, Ruhsatname Almadan Çay Bahçesi Kuranlara Ruhsatname Verilmesine Dair Tebliğ kapsamında; çay tarım alanlarındaki çay bahçelerinin uzaktan algılama yöntemiyle tespit edilerek, tapu kayıtları ile örtüştürülmesi ve ruhsatnamelerinin verilmesi/yenilenmesi ile 28 Aralık 2011 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Kaliteli Çay Yaprağı Temini Amacıyla Budamaya Tabi Tutulan Çaylıklar Nedeniyle Üreticilerin Uğradığı Gelir Kaybının Tazminine Dair Karar kapsamında ruhsata bağlanmış çay bahçelerinde budamaya tabi tutulan çaylıkların tespiti amaçlanmıştır.
Bu çalışmada, çalışma alanı olarak Rize (Çayeli, Fındıklı, Kendirli, Güneysu, Güneyce, Hemşin, Çamlıhemşin) ve Trabzon (Başköy-Köprübaşı, Uğurlu-Dernekpazarı, Ormanseven, Ballıca, Hayrat, Çaykara) illeri seçilmiş ve yukarıda söz edilen amaç doğrultusunda çalışma yapılmıştır. Türkiye’deki çay tarım alanlarının ve budamaya tabi tutulan çaylıkların tespit edilmesi için mevcut uygulamada kalabalık ekiplerle yapılan saha çalışmalarının yerine iklim ve topoğrafyanın yaratacağı olumsuz koşullardan da etkilenmeden uzaktan algılama yöntemi kullanılarak söz konusu alanların tespiti, coğrafi bilgi sistemleri ile verilerin sağlıklı analizi ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesi detaylı olarak ele alınmıştır.